Het pensioen in Nederland ligt onder het vergrootglas. Langer doorwerken, lagere pensioenopbouw, ongelijke verdeling tussen jong en oud, geen indexering van pensioenen, korting op de pensioenen en ga zo maar door. Iedereen heeft een mening of wil er een vormen. Het grootste deel van werkend Nederland bouwt pensioen op bij een verplicht gesteld pensioenfonds.
Hoe denkt werkend Nederland over solidariteit en de verplichte deelname aan een pensioenregeling? Hiernaar heeft de Pensioenfederatie, de belangenbehartiger van de pensioenfondsen onderzoek laten verrichten. Een grote meerderheid van werkend Nederland blijkt voorstander van verplicht pensioensparen. Ruim driekwart van de werknemers en ruim de helft van de zelfstandigen vindt verplicht pensioensparen een goede zaak. Degenen die absoluut niet verplicht willen sparen, zijn hoger opgeleid en financieel kundiger dan de voorstanders. We zijn nog steeds solidair en vinden het niet erg als anderen meer profijt hebben van die solidariteit. De lager opgeleiden zijn solidair met hoger opgeleiden. Andersom niet? Hmm, dat moet even bezinken.
Vergis je niet in de betiteling ‘representatief onderzoek’. Het zegt namelijk niets over de betrouwbaarheid, de nauwkeurigheid en de validiteit van het onderzoek. Watte??? Het betekent dat je een representatief onderzoek toch met een korreltje zout moet nemen. Representatief betekent alleen maar dat de ondervraagden qua samenstelling een goede afspiegeling zijn van de gehele groep. In dit geval waren er 1.047 ondervraagden van de ruim zeven miljoen werkenden. Representatief? Er zit er niet één werkende bij uit het Bel-me-niet-register … En hoe weten we dat de tegenstanders hoger opgeleid zijn en financieel kundiger? Omdat ze dat zelf zeggen? Is dat opleidingsniveau gecontroleerd? Er wordt in Nederland nogal wat afgelogen over opleidingen. En hoe meet je financiële kundigheid? Zijn ze dat omdat ze zelf bepalen hoe ze sparen voor de oudedag? Leuk, maar sparen ze ook daadwerkelijk?
Een van de conclusies van het onderzoek is dat een meerderheid voor verplichtstellen is. Het sparen voor pensioen wordt als zo belangrijk gevonden dat er breed draagvlak is om dit te verplichten. Maar als we dat met zijn allen zo belangrijk vinden, waarom is dan een verplichtstelling nodig? We doen alles het liefst vrijblijvend met kosteloze retourzending. Gaan op een koopzondag, zonder enige koopverplichting, los alsof het gratis is. Maar vrijwillig sparen voor pensioen, dat doen we niet (allemaal). Merkwaardig dat we dat niet vrijwillig willen, maar wel verplicht? Of dachten de ondervraagden dat dit onderzoek vrijblijvend was? Of was de vraagstelling sturend? Lager opgeleiden die hun karige inkomsten graag delen met de hoger opgeleiden, ja ja. Misschien met de overweging dat een verplichtstelling ook hoger opgeleiden dwingt te delen met lager opgeleiden?
We hebben in Nederland de AOW als basis oudedagsvoorziening. Dat is geen vetpot, maar je hebt mogelijkheden, soms zelfs verplicht, om aanvullend te sparen. Als we met zijn allen vinden dat sparen boven het basisniveau verplicht is, mij best. Zolang we dan maar zelf mogen kiezen aan wie we dat spaargeld toevertrouwen. Maar laat je niet misleiden door een ‘representatief’ onderzoek, met een hoog wc-eend gehalte, waarvan de uitkomsten preken voor de parochie van de opdrachtgever. Want afschaffing van de verplichtstelling is nu net de bijl aan de wortel van pensioenfondsen. Het handhaven van achterhaalde verplichtstellingen daarentegen, legt diezelfde bijl aan de wortel van onze vrijheid.
Herman Deijk
