Nôôit meer oorlog

Het begint wier te gôônz’n in Hoolt’n. De bevrijdingsdag van ôôns darp kump ter an. Her en der komt de verhaal’n noar boam’n. De juuste plaatse woer ’t suldoat’n esnèuvelt bint wordt op e zoch, zô mà mill’n op ‘t Hoolterbrook. Kleinkinder van de gesnèuvelde Canadeez’n England en Bushensky komt hier hen um ne herdenkingssteen te onthull’n. Het wark is nog lange neet edoane, àj’ de lieste zeet met gesnèuvelde jonge bevrijders. Opvallend bint ôk de hèèle jonge Duutsers diet biej de bevrijding hier bint evöll’n. Meerdere zèumtienjeuirigen en zelfs zestienjeuirigen wörd’n de oorlog in estuurt. Het was de waanzin ten top. Oen eeg’n verhaal’n komt noar boam’n. Biej een rondritje met vaa en moo duur den Achterhook leut e miej zeen wat vukke wèèg’n of e leup’n had noar zien ôônderduukadres. Hij vertell’n hoet e biej de bevrijding noar buut’n kek um verslag te doon van de boerderiej’n diet in bràànd stunn’n. Opa diet miej ne vuurroadbusse van de Duutsers leut zeen. In de joar’n vieftig kek ik met ’m in ne schuttersputte, woet ne gesnèuvelden Duutser in had elèèg’n. Het maak’n deepe indruk. Nog altied zee ‘k det gat doar in ’n beelt van Zommersdieks. Hij vertell’n miej det e nen Engelsen vleeger neer zag komm’n op ’t Hoolterbrook. Hij was ter nog hen goane en gaf miej joar’n later het Engelse geeld wat e biej det vliegtuig had evunn’n. Veerder wörd’n der in die èèrste joar’n noar ’n oorlog neet zô völle proat oaver al die verschrikking’n. Iedereene wol die naarighèid het leefste zô rap mèugelijk achter zich loat’n. Pas völle later kwamm’n de verhaal’n. De èèrst’n diet er ech wark van maakt’n, wadd’n twei jonge jongs. Martin Hols en Herman Steunenbarg. Noa joar’n wark kwamm’n ze in 1984 met een indrukwekkend book, “Holten in oorlogstijd”, det de gruwelijkheden van de joar’n vèèrtig, viem’nvèèrtig duudelijk in beeld brach. Achterof möj’ het petje deepe of nemm’n vuur disse beide keerls. In ne tied, nog zôônder internet en al die ààndere mederne middeln krèèg’n zie het vuur mekaa um een machtige weergave te gèèm’n van de gebuurteniss’n in en um Hoolt’n. Doar zölt ongetwiefeld nog völle meer herinnering’n weer an disse tied. Misschien vergett’n dagbeuke of wat dan ôk. Gôôit ze neet vôt, schrieft de herinnering’n op en leevert ze of biej bevuurbeeld, de Ôôldheidkamer Hoolt’n. De generatie diet het àmoa zelf hef met emaakt, raakt in een rap tempo uut de tied. Nôôit meer oorlog zèèd’n de lèu in viem’nvèèrtig. Inmiddels heiw we hier à meer dan zèumtig joar vrèè. In de rest van de wereld is det wal ààns. Wiej meugt dàànkbaar wèèr, mà wiej magt nôôit vergett’n wat die vrèè hef e kost. Nôôit meer oorlog, was ’t mà woar.